سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (polcystic ovary syndrome PCOS)

سَندرُم تُخمدان پُلی‌کیستیک شایع‌ترین اختلالات غدد درون‌ریز (ﺁندوکرینوﭘﺎتی) در زنان و شایع‌ترین علت نازایی ناشی از عدم تخمک‌گذاری می‌باشد.
نامگذاری این سندرم به دلیل وجود تخمدان های بزرگ محتوی تعداد زیادی کیست کوچک (در اغلب زنان مبتلا و نه در همه) است که در لایه بیرونی هر تخمدان قرار گرفته است.
زنان مبتلا به این بیماری علایم شایعی مانند اختلالات قاعدﮔی (به خصوص خون‌روش گاهگاهی (الیگومنوره))، علایم هیپرآندروژنیسم مانند پرمویی (هیرسوتیسم) و آکنه، ریزش مو و نازایی دارند.بیماران در معرض عوارض جدی مانند افزایش خطر سرطان ﺁندومتر و ﭘﺴﺘﺎن، دیس‌لیپیدمی، ﻫیﭙﺮتانسیون، بیماری‌های قلبی وعروقی و دیابت می‌باشند. شیوع چاقی و دیس‌لیپیدمی در مبتلایان به PCOS بیشتر از زنان سالم می‌باشد. 40 درصد زنان مبتلا، دچار چاقی مفرط و 75 درصدشان نازا می باشند.

این بیماری تقریباً در ۶ تا 10 درصد همه زنانی که در سنین باروری می‌باشند دیده می‌شود. علت بیماری مزبور مشخص نیست اما محققان بر این باورند که عوامل ارثی و دیابت در ظهور آن نقش دارند.

قاعدگی های نا منظم، رشد موهای زاید، جوشهای پوستی (آکنه) و چاقی در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مشاهده می شود. این عارضه می تواند در نوجوانی با دوره های قاعدگی نا منظم مشخص گردد یا اینکه بعد ها به دنبال افزایش وزن یا مشکل در باروری تشخیص داده شود.

علت دقیق سندرم تخمدان پلی کیستیک هنوز ناشناخته است. زنان مبتلا ممکن است به دلیل مشکلات بوجود آمده در تخمک گذاری، برای باردار شدن با مشکل مواجه شوند. تشخیص زودهنگام و شروع درمان می تواند به پیشگیری عوارض طولانی مدت آن مثل دیابت نوع 2، بیماری های قلبی و سکته کمک کند

تشخیص:
شواهد سونوگرافی تخمدان پلی‌کیستیک (افزایش حجم تخمدان به بیش از ۹ میلی‌لیتر، وجود کیست‌های ۲-۸ میلی‌متری به تعداد ۱۰ و یا بیشتر در هر تخمدان و افزایش دانسیته استرومای رحم (هایپرپلازی آندومتر)) هستند.

اختلالات متابولیکی از جمله افزایش سطح سرمی هورمون‌های LH، تستوسترون، انسولین، پرولاکتین و مقاومت به انسولین در این بیماری شایع است.

درمان با کلومیفن، قرصهای خوراکی ضد بارداری، گنادوتروپین‌ها آگونیست‌های GNRH، مصرف همزمان کلسیم و ویتامین D و رژیم لاغری می‌باشد. در موارد مقاوم لاپاراسکوپی انجام می‌شود.

مقاومت به انسولین به عنوان یک فاکتور اصلی در پاتوژنز PCOS می‌باشد از این‌رو به صورت گسترده از داروهای پایین‌آورنده انسولین مانند متفورمین در درمان این نشانگان استفاده می‌شود.